MiG-29
MiG-29 w barwach lotnictwa polskiego
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR /  Rosja
Producent	MiG
Typ	Myśliwiec frontowy
Konstrukcja	średniopłat odrzutowy o konstrukcji metalowej
Załoga	1 (pilot)
Historia
Data oblotu	6 października 1977
Lata produkcji	1983 – obecnie
Dane techniczne
Napęd	dwuprzepływowe silniki odrzutoweKlimov / Sarkisow RD-33 (Klimov Corporation. ul. Kantemirovskaya 13 St. Petersburg)
Moc	ciąg (49.42 kN) / (81.4 kN) z dopalaczem, zużycie paliwa (21.81 g/kNs) / (59.48 g/kNs) z dopalaczem
Wymiary
Rozpiętość	11,36 m
Długość	17.32 m
Wysokość	4.73 m
Powierzchnia nośna	38 m2
Masa
Własna	10 900 kg
Startowa	18480 kg
Osiągi
Prędkość maksymalna	2445 km/h (2.3 Ma)
Prędkość minimalna	230 km/h
Prędkość wznoszenia	330 m/s
Pułap	17500 m
Zasięg	1750 km (normalny) 2100 km (ze zbiornikiem dodatkowym)
Rozbieg	240 m
Dobieg	600 m
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 działko rewolwerowe GSz-30-1 kal. 30 mm z zapasem 150 naboi Uzbrojenie podwieszane na 6/9 węzłach o łącznej wadze 2000kg/5500kg w zależności od wersji
Użytkownicy
Rzuty

MiG-29 (ros. МиГ-29, oznaczenie NATO Fulcrum) – rosyjski współczesny myśliwiec frontowy.

Historia

Samolot odrzutowy MiG-29 zaprojektowano w 1972 r., w celu wymiany samolotów typu MiG-21 i MiG-23 na nowocześniejsze. Samolot miał być tzw. lekkim myśliwcem frontowym, uzupełniającym ciężki myśliwiec przewagi powietrznej Su-27. W konstrukcji skoncentrowano się na osiągnięciu dobrych parametrów lotnych i manewrowych uzyskanych drogą dopracowania koncepcji aerodynamicznej.

Pierwszy prototyp wzniósł się w powietrze 6 października 1977 roku, a pierwsze seryjne samoloty MiG-29 9.12 ("Fulcrum-A") weszły do służby w 1984 r.

Wersja 9.12 produkowana była również w dwóch słabiej wyposażonych wersjach eksportowych. Wersja 9.12A przeznaczona na eksport do krajów Układu Warszawskiego (m.in. Polska, Czechosłowacja, NRD, Rumunia). Pozbawiona była kilku trybów pracy radaru a inne różnice dotyczyły także radiostacji, układu identyfikacji "swój-obcy", systemu nawigacji. Wersja 9.12B była eksportowana poza Układ Warszawski - zakupiły ja m.in. Irak i Peru, a także po rozpadzie Układu Warszawskiego w 1993 r.Węgry.

W 1990 r siły powietrzne ZSRR przestały kupować Mig-29, przez co zaprzestano produkcji seryjnej. Samolot jednak wciąż rozwijano. Powstała wielozadaniowa wersja Mig-29M ("Fulcrum-E") , później przeznaczona na lotniskowiec pokładowa wersja Mig-29K. Obecnie samolot wciąż jest modernizowany. Nowa wersja Mig-29OVT znana również jako Mig-35 potrafi zmieniać kierunekwektora siły ciągu we wszystkich trzech wymiarach tzw ciąg wektorowany.

Konstrukcja 

W samolocie zastosowano tzw. skrzydła pasmowe - o dużym skosie przy kadłubie i mniejszym w zasadniczej części o obrysie trapezowym. Wraz z klapami przednimi zapewniają one stateczność i sterowność także przy dużych kątach natarcia (do 80 stopni). MiG-29 i Su-27 były pierwszymi radzieckimi samolotami taktycznymi, w których zastosowano turboodrzutowe silniki dwuprzepływowe. W przypadku MiG-29 był to silnik RD-33 zaprojektowany w Biurze Doświadczalno-Konstrukcyjnym Izotowa. Radar OI-93 był pierwszym w ZSRR radarem dopplerowskim mogącym śledzić cele na tle ziemi.

Wyposażenie 

• W wersji Mig-29 (9-12) :

Radar S-29 Topaz w którym odległość wykrycia samolotu myśliwskiego wynosi 70 km z przedniej półsfey i 35 km z tylnej. Może śledzić jednocześnie 10 celów i naprowadzać rakiety na jeden z nich. System opto-elektroniczny OEPrNk-29 o zasięgu śledzenia 18 km. Celownik nahełmowy Szczel-3UM który pozwala na szybkie wskazywanie celów do śledzenia systemowi radiolokacyjnemu i termicznemu. System zakłóceń pasywnych 20SP z dwiema kasetami po 30 nabojów oraz wbudowana w płatowiec stacja zakłóceń aktywnych.

• W wersji Mig-29M :

Zmieniono radar na S-29M Żuk o zasięgu wykrycia samolotu myśliwskiego 90km z przedniej półsfery i 40km z tylnej. Radar może śledzić 10 celów i naprowadzać rakiety na 4 z nich. Zmodernizowany system opto-elektroniczny o zasięgu wykrycia celu 30 km.

Uzbrojenie 

Działko GSz-301 wbudowane w lewy napływ skrzydła, uzbrojenie podwieszane jest na 6 węzłach. Łączny udźwig uzbrojenia 2000kg a w wersji M na 9 węzłach o łącznym udźwigu 5500kg

Przeciwko celom powietrznym : pociski powietrze-powietrze R-27R, R-27T, R-60M i R-73. Mig-29M dodatkowo R-27ER i R-27ET iR-77.

Przeciwko celom naziemnym : 500kg bomb lotniczych, kasety bombowe KMGU-2, pociski niekierowane S-24, S-8. W wersji Mig-29M rakiety powietrze-ziemia Ch-25ML/MP, Ch-27L/T, Ch-31A/P, bomby kierowane KAB-500Kr.

Napęd 

Dwa silniki dwuprzepływowe z dopalaniem RD-33 o ciągu 49,4 kN (81,39 kN z dopalaniem) W wersji Mig-29M wzmocniona wersja silnika – RD-33K o ciągu z dopalaniem 86,29 kN. Silnik ten ma nową sprężarkę niskiego ciśnienia.

Użycie 

Był używany przez armię iracką w czasie wojny w Zatoce Perskiej a także Serbię w czasie operacji NATO w Kosowie. Prawdopodobnie były także wykorzystywane przez siły federalne w Czeczenii. Pozostaje jednym z głównych towarów eksportowych Rosji, w ostatnich latach szereg tych samolotów dostarczono do Indii i Syrii.

Użycie w Polsce 

Od 1989 roku używany przez Siły Powietrzne Rzeczypospolitej Polskiej. W okresie 1989-1990 Rosjanie dostarczyli 12 fabrycznie nowych myśliwców (9 bojowych oraz 3 szkolno-bojowe) - znalazły się one na wyposażeniu 1 eskadry 1 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego z Mińska Mazowieckiego.

W 1995 roku Polska pozyskała 10 używanych maszyn (9 bojowych i jedną szkolno-bojową) od Republiki Czeskiej przekazując w zamian 11 śmigłowców PZL W-3 Sokół - weszły one na wyposażenie 2 eskadry 1 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego. Samoloty dostarczono na początku 1996 r. W grudniu 2001 r. w związku z dostosowywaniem struktur do wymogów NATO 1 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego przeformowany został w 1 Eskadrę Lotnictwa Taktycznego oraz 23 Bazę Lotniczą. Samoloty MiG-29 służą w 1 Eskadrze Lotnictwa Taktycznego po dziś dzień.

W roku 2004 za symboliczną opłatę 1€ za sztukę - Polska odkupiła od Luftwaffe 23 używane maszyny. Ze względu na różnice w wyposażeniu oraz znaczne zużycie podjęto decyzje o włączeniu do służby jedynie 14 znajdujących się w najlepszym stanie maszyn, wszystkie w standardzie ICAO I (niemieckie maszyny przeszły modernizacje, część w mniejszym zakresie ICAO I, część w większym ICAO II - przewidującym m.in. instalację dodatkowych zbiorników podwieszanych oraz przeskalowanie przyrządów na miary anglosaskie). Modernizacje i remonty przeprowadzone zostały w Wojskowych Zakładach Lotniczych nr 2 w Bydgoszczy oraz w Wojskowych Zakładach Lotniczych nr 4 w Warszawie. Poniemieckie MiGi-29 otrzymała 41 Eskadra Lotnictwa Taktycznego z Malborka, latająca do tej pory na samolotach MiG-21MF. Obecnie polskie lotnictwo użytkuje 26 maszyn bojowych MiG-29 9.12 oraz 6 maszyn szkolno-bojowych MiG-29UB 9.51^{[potrzebne źródło]}.

W 2004 i 2005 roku maszyny 41 eskadry przeszły program remontów i modernizacji pod kryptonimem "Kurpie" pozwalający na eksploatację maszyn przez następnych 7 lat (stąd eksploatacja MiG-29 w 41 eskadrze planowana jest do roku 2012). Maszyny 1 eskadry podobną modernizacje przeszły wcześniej, natomiast remont planowany jest około roku 2008, co pozwoli eksploatować samoloty do roku 2015. Ciągle niejasna pozostaje sytuacja rozleglejszej modernizacji (do wersji SD) i wydłużenia resursu płatowców (do lat 2020-25) proponowanego przez RSK MiG.

Samoloty 1 eskadry ponad standardowe wyposażenie wersji 9.12 wyposażone zostały w systemu nawigacji Rockwell Collins ANV-241MMR VOR/ILS oraz AN/ARN-153 (TCN 500) TACAN, (cywilny) odbiornik GPS Trimble 2101AP, urządzenie ostrzegania o opromieniowaniu wiązką radarową Thompson-CSF SB-14, polski system identyfikacji swój-obcy (IFF) Radwar SC-10 Suprasl oraz cyfrowy pulpit sterowania R-862 do radiostacji VHF/UHF Unimor-Radiocom RS 6113-2. Poza tym maszyny otrzymały światła antykolizyjne oraz nowy - natowski kamuflaż. Systemy nawigacyjne GPS, TACAN i VOR/ILS zostały zintegrowane z systemem nawigacyjnym samolotu poprzez interfejs TGR-29A.

Polskie MiGi-29 wystawione jako eksponaty 

• Jeden z otrzymanych od Luftwaffe samolotów o numerze taktycznym 4115 stał się w 2008 r. pierwszym eksponatem w ramach projektu muzealnego "NATO 1949 – 2009" realizowanego przez Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Celem projektu jest stworzenie stałej ekspozycji statków powietrznych w barwach państw członkowskich Sojuszu NATO^[1][2][3].
• Od kwietnia 2008 MiG-29 z numerem bocznym 4111 jest wystawiany w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie^[4].
• Od lutego 2008 MiG-29 z numerem bocznym 4109 jest wystawiony w Pomorskim Muzeum Wojskowym w Bydgoszczy
• Od jesieni 2007 MiG-29 z numerem bocznym 4114 trafił na lotnisko Bemowo w Warszawie i służy w celach szkoleniowych studentom WAT, samolot nie jest dostępny dla osób postronnych.